Wonen is een grondrecht. Maar in hoeverre zijn Nederlanders op dit moment in staat om dat recht uit te oefenen? Een woning is lastig te vinden en als je er een vindt, is de huur vaak torenhoog: een huurder is steeds vaker meer dan de helft van zijn inkomen kwijt aan de huur. Om die reden diende Hugo de Jonge (demissionair minister van Volkshuisvesting) het wetsvoorstel voor de Wet betaalbare huur in. De wet verlaagt de huurprijs van een deel van de nieuwe huurcontracten in de vrije sector door ze via een puntensysteem aan een maximumhuurprijs te binden. Het voornemen is dat de wet op 1 juli 2024 ingaat. Verschillende experts op het gebied van de woningmarkt zijn het nog niet eens over wat de wet voor gevolgen zal hebben en of die gevolgen wenselijk zijn. Een van de gevolgen waar experts het niet over eens zijn is of het voor verhuurders minder aantrekkelijk is om hun woning te verhuren (ze verdienen er tenslotte minder aan) en of dit ervoor zal zorgen dat zij hun woning te koop zetten. Andere expert trekken weer in twijfel of verhuurders wel zo snel zullen reageren op een maximumhuurprijs. Het verkopen van een huis is tenslotte niet iets wat je van de ene op de andere dag besluit.
Op 3 april om 19:30 uur vindt in Pakhuis de Zwijger het programma ‘Wet betaalbare huur: doelmatig of denkfout?’ plaats. Op deze avond komen we met verschillende experts samen en bespreken we de verschillende kanten van de discussie. Maar we kijken ook naar hoe we het wetsvoorstel kunnen plaatsen in de geschiedenis van de Nederlandse woningmarkt.
Als stagiair bij Pakhuis de Zwijger en student Toegepaste Ethiek probeer ik een brug te slaan tussen de onderwerpen van de programma’s en de theorieën over rechtvaardigheid die ik tijdens mijn studie heb behandeld. De discussie over het wetsvoorstel deed mij denken aan een college dat ik voor mijn studie volgde bij een van de docenten van het Ethiek Instituut, Ingrid Robeyns. Zij vertelde over de metafoor van een Paradise Island als de ultieme rechtvaardige samenleving. Op Paradise Island zou iedereen zijn recht op wonen kunnen uitoefenen. Maar hoe komen we op dit mythische eiland terecht? Het eiland ligt ver weg van alle samenlevingen, en niemand weet precies waar het ligt. Toch zijn we het er unaniem over eens dat Paradise Island het ultieme doel is. “Omdat we niet precies weten waar dit eiland ligt,” vervolgt Robeyns, “is het gevaarlijk om in één rechte lijn op Paradise Island af te varen. Op weg naar het eiland liggen veel zandbanken, die verhinderen dat het eiland makkelijk bereikbaar is, en die zandbanken kunnen ook nog eens over tijd verplaatsen.” Als Paradise Island de rechtvaardige samenleving is waarin de wooncrisis is opgelost, zijn er verschillende zandbanken te noemen. Zo hebben we in Nederland beperkte ruimte om huizen te bouwen, en is er een gelijktijdige stikstofcrisis waardoor het ‘bouwen, bouwen, bouwen’ niet vanzelfsprekend is.
“Ideal theory functions as a mythical Paradise Island. We have heard wonderful stories about Paradise Island, but no one has ever visited it, and some doubt that it truly exists. We have a few maps that tell us, roughly, where it should be situated, but since it is in the middle of the ocean, far away from all known societies, no one knows precisely where it is situated.”
Ingrid Robeyns
De ‘Wet betaalbare huur’ kan worden gezien als een van de routes naar Paradise Island. Andere wegen die al eerder werden ingeslagen richting Paradise Island waren bijvoorbeeld het afschaffen van de jubelton en de opkoopbescherming. Dit laat al meteen zien dat er meerdere wegen naar Paradise Island zijn, die elkaar ook kunnen aanvullen. Daarnaast is het goed om elkaar te wijzen op mogelijke zandbanken waar de ‘Wet betaalbare huur’ op zou kunnen stuiten. Een goed gesprek over deze nieuwe wet, waarin alle mogelijke gevolgen van de invoering van zo’n wet worden besproken, zorgt ervoor dat we uiteindelijk tot weloverwogen wetgevingen komen. Maar wat de metafoor van Paradise Island ons vooral leert is dat we ons gemeenschappelijk eindpunt niet uit het oog moeten verliezen. Het wetsvoorstel heeft als doel om bij te dragen aan het einddoel van een rechtvaardigere woningmarkt. Om dit te bereiken moeten we de juiste ‘zandbanken’ weten te identificeren en omzeilen.
Het is daarom waardevol om in gesprek te gaan met de partijen die verschillende ‘routes’ uit de wooncrisis in gedachten hebben. Met het eindpunt op ons netvlies kijken we welke route op dit moment het meest effectief en haalbaar is. Vaar je op 3 april mee op de eerste meters richting Paradise Island? Reserveer je gratis plek hier.
