Op 5 maart gingen we van start met de nieuwe serie over klimaatkantelpunten; Tipping Points. In deze serie duiken we samen met bezorgde wetenschappers in de ins en outs van de klimaatwetenschap en de cruciale rol die klimaatkantelpunten hierin spelen. Deze klimaatkantelpunten hebben een zelfversterkend effect en kunnen als dominostenen elkaar over het randje tikken. Als eenmaal zo’n punt is bereikt, is dit onomkeerbaar. Gelukkig zijn we niet machteloos. Wij hebben als mens namelijk een zeer grote impact op de aarde, zowel negatief als positief. Daarom hebben we in deze serie ook aandacht voor positieve sociale kantelpunten die sociale normen en gedrag kunnen laten omslaan.
We trapten de serie af met Glad ijs, samen met ijs-onderzoeker en weerpresentator Peter Kuipers Munneke. Hij vertelde over zijn expedities en het onderzoek naar smeltende ijskappen. In zijn lezing maakte hij het recent verschenen rapport van Rijkswaterstaat wat beweert dat Nederland een zeespiegelstijging van 5 meter aan zou kunnen, met de grond gelijk. Ook al zouden we het technologisch gezien aankunnen, is dit verre van een gewenste realiteit. Een stijging van 5 meter is nooit het eindstation, voordat we het weten zitten we op 7 of 10 meter. De vraag is niet of Nederland onder water verdwijnt, maar wanneer. En dit kan door kantelpunten met zichzelf versterkende effecten abrupt veranderen. Zijn boodschap is duidelijk: we kunnen niet langer achterover blijven zitten.
Terwijl zijn verontrustende woorden nog weergalmen in de zaal, kijken we naar prachtige beelden van zijn expeditie naar het noordelijkste stukje van Noorwegen, Spitsbergen. Het krakende en smeltende ijs maakt plaats voor dichter Emma Blom, die een gedicht voordraagt van Maud Vanhauwaert, de stoet trok voorbij. Veel mensen blijven slapen of voelen zich machteloos tegen de ogenschijnlijk ongrijpbare klimaatcrisis. Sociaal psycholoog Jan Willem Bolderdijk kwam echter met een inspirerend verhaal en liet zien dat een kleine minderheid van early adopters, samen met een groep bruggenbouwers, een grote sociale verandering teweeg kan brengen. En zelfs sneller dan we soms denken. Zo liet Laura Kos van Groen Pensioen zien hoe zij met een klein clubje van 10 mensen, ruim 15 miljard uit fossiele investeringen heeft getrokken. Het is dus toch niet te laat voor verandering.
Peter Kuipers Munneke liet ons beseffen dat tipping points elkaar kunnen versterken. Zo kan het smelten van de ijskappen ervoor zorgen dat er zoveel zoetwater in de oceaan komt, dat de oceaancirculatie tot stilstand komt. Recent werd het rapport van oceanograaf René van Westen wereldnieuws, wat liet zien dat de AMOC (Atlantic Meridional Overturning Circulation) op dreef is om stil te vallen. Met grote gevolgen: het afsterven van de Amazone door droogte en hitte, maar ook een zeespiegelstijging van 1 meter en een daling van de temperatuur met 10 graden, hier in Nederland.
Op 29 april gaan we verder in gesprek met René van Westen over zijn onderzoek, de mogelijke gevolgen van deze AMOC en of Nederland bang moet zijn voor een nieuwe ijstijd. Daarnaast vertelt klimaatjurist Laura Burgers over de recente kantelpunten in de rechtzaal. Terwijl overheden en bedrijven vaak laks achterover blijven leunen, worden er via de rechtzaal tal van successen geboekt. Grootvervuilers worden massaal voor de rechter gesleept en ecosystemen worden erkent als rechtspersonen. Artistiek directeur van de Ambassade van de Noordzee Harpo t’ Hart legt uit hoe zij de Noordzee een stem proberen te geven en Eva van Manen gebruikt haar stem in haar muziek, geïnspireerd door de natuur. Wil jij hier bij zijn?
Reserveer hier je gratis plek!
Collapse in system of currents that helps regulate global climate would be at such speed that adaptation would be impossible
De afgelopen jaren werd de rechtszaal steeds vaker de arena waarin de natuur haar plek opeiste. Jurist Laura Burgers onderzoekt hoe de natuur haar belangen afdwingt via het rechtssysteem.
Het verschil tussen een gezond en een ongezond schelpdierenrif is te hóren, en hoe het met de zee gaat kun je ruiken. Onderzoekers en kunstenaars proberen de Noordzee onze zintuigen binnen te brengen.
