Wat is Klimaatracisme? Chihiro Geuzebroek is filmmaker en klimaatrechtvaardigheidsactivist. Samen met Pakhuis de Zwijger maakt zij het programma Klimaatracisme. Ze agendeert hoe de racistische ontstaansgeschiedenis van de klimaatbeweging vandaag de dag nog een rol speelt. Wist je bijvoorbeeld dat een van de grondleggers van de natuurbehoud, Madison Grant, inheemse bevolking uit de VS verjoeg met het bestempelen van natuurparken? En dat Adolf Hitler inspiratie vond in Grant’s boeken?
Hi Chihiro! Wie ben je en wat doe je?
Ik ben filmmaker en activist op het gebied van klimaatrechtvaardigheid. Sinds kort werk ik bij Greenpeace waar ik campagne voer tegen olie-uitbreidingsprojecten. Daarnaast ben ik bezig met een nieuwe film. De film speelt zich af in de VS op het moment dat de eerste inheemse president aan de macht komt. Vaak zie je dat ‘inheems cultuur’ gereduceerd wordt tot klederdracht of tot muziek. Mijn film wordt een manier om een hele rijke wereld, zowel innerlijk als maatschappelijk, te laten zien tussen twee mensen die aan het helen zijn van koloniale wonden. Wat begon als een side thing is inmiddels mijn main thing geworden, namelijk om via inheemse perspectieven de wereld te begrijpen en dat in te brengen in de klimaatbeweging.
Wat is jouw motivatie om dit werk te doen?
Ik ben geïnspireerd door cli-fi of wel climate fiction, een nieuw soort sci-fi waarin klimaat de grootste indicator is voor de futuristische wereld. Ook ben ik geïnspireerd door indigenous futurism, een inheems futuristisch perspectief uit de literatuur. Inheemse perspectieven hebben bij uitstek visie op hele andere politiek, hele andere relaties en een hele andere wereldconceptualisatie. Wie zijn wij? Wat doen we hier? Waartoe zijn we hier op aarde? En hoe verhouden we ons tot elkaar? Dit heeft me gemotiveerd om buiten de gebaande lijnen te gaan. Bestaande oplossingen kijken vooral hoe we een groene markt kunnen maken en groen kunnen produceren, maar door overal een lik verf groen overheen te gooien, verandert er eigenlijk niks aan onze wereldeconomie of ecologie, of met onze relatie met de aarde en met elkaar.
Als het gaat om klimaatracisme word ik gedreven door het feit dat er nog totaal geen erkenning is dat de groene beweging historisch is voortgekomen uit o.a. racistische grondleggers. Madison Grant uit de VS is één van de grondleggers van natuurparken. Hij heeft boeken geschreven waar Hitler zijn inspiratie in vond. Heel erg raciaal. Natuurbehoud is politiek gezien vaak ingezet om inheemse gemeenschappen te onteigenen van hun land. De groene beweging heeft niet afgerekend met die geschiedenis. Daarom zijn we ons onbewust van hoe we uit die geschiedenis gesocialiseerd zijn om bepaalde problemen wel te zien en andere niet. Dat uit zich vandaag de dag bijvoorbeeld in de boodschap om de toekomst te redden. Wat daarmee eigenlijk wordt gezegd is dat die 29 miljoen mensen die vorig jaar huis en haard zijn kwijtgeraakt door klimaatrampen niet gered hoeven te worden. Want ons probleem ligt in de toekomst.
Zijn er uitdagingen waar je tegenaan loopt?
Toen ik begon aan mijn eerste feature length film over klimaatrechtvaardigheid strijd in Bolivia en het inheemse pleidooi voor Rechten voor Moeder Aarde, werd bij verschillende omroepen gezegd van: Ja, er is geen publiek voor. Wij dienen een Nederlands publiek” en: “Als je een inheems verhaal hebt dan is dat alleen maar interessant voor inheemse mensen en die zijn hier niet”. Dit zijn meerdere lagen van ontkenning. Ten eerste de mythe dat inheemse mensen uitgestorven zijn of uitstervende zijn. En ten tweede de mythe dat het zielig en vervelend is dat inheemse volken uitsterven, maar daar moet je vooral niet te veel iets aan willen doen. In antwoord hierop wijs ik naar de 5 procent van de wereldbevolking die inheems is. 80 procent van de biodiversiteit die er op dit moment resteert, bevindt zich in inheems territorium. Inheemse bevolking heeft een enorme rol te spelen als het gaat over just and fair transition. Dit zou juist ook voor wit Nederland interessant moeten zijn om van te leren.
Hoe verander jij de wereld?
Vanuit de klimaatbeweging ben ik gaan werken naar het verder brengen van rechtvaardigheid. Dat heeft heel wat jaren geduurd, maar 2019 is echt het jaar van de stroomversnelling. De tijd is rijp. Als ik wil kan ik drie keer in de week ergens praten over klimaatrechtvaardigheid. Ik denk dat dit te maken heeft met de sterke antiracisme beweging die zich in Nederland aan het ontwikkelen is. Dat zorgt ervoor dat het beleefd weg poeieren niet meer mogelijk is en dat iedereen nu aan het zoeken is naar hoe we diversiteit doen? Hoe laten we zien dat wij ook wat doen? Dan worden mensen, zoals ik, ineens ‘ontdekt’. Net zoals ze Zuid-Amerika hadden ontdekt wat natuurlijk al lang bestond. Ik maak er maar gebruik van door nu in dat gat te springen.
Alvast een opwarmertje, wat verwacht je van het programma Klimaatracisme tijdens de Week Tegen Racisme?
Eigenlijk waartoe Natures Narrative ook ter aarde is, namelijk om meer de front line communities zelf aan het woord te laten. Er komen o.a. sprekers van belangengroepen voor inheemse bevolking in de Molukken en West Papua. Beiden laten heel duidelijk een element van kolonialisme zien en de historische link met Nederland. Beiden hebben nog 80% van hun bossen, maar die worden bedreigd. Je hebt in Nederland een gemeenschap van inheemse groepen die zich hiervoor inzet. Dat is een belangrijk element van het programma. Het andere belangrijke element is de klimaatbeweging waarover eigenlijk meer op een informele manier wordt gepraat dan over klimaatracisme en spanningen binnen de beweging. Hoe krijgen we de vlam in de pan, waarbij alle groepen die betrokken zijn met de Nederlandse klimaatbeweging, het gevoel hebben dat er iets moet gebeuren aan klimaatrechtvaardigheid?
