Vorig jaar halveerde de ontbossing in het Braziliaanse Amazonegebied, de longen van de aarde. Terwijl de Amazone hierdoor langzaam op wat adem kan komen, neemt de ontbossing in het minder bekende savannegebied de Cerrado juist sterk toe. Wat is hier aan de hand en wat heeft jouw kaasplankje hiermee te maken?
De Cerrado heeft een oppervlakte van 2 miljoen vierkante meter en beslaat een kwart van heel Brazilië. Dit is net zo groot als drie keer de oppervlakte van Frankrijk. Naast 25 miljoen mensen, waaronder 83 Inheemse volkeren en duizenden lokale gemeenschappen, is dit gebied het thuis voor 5 procent van alle bekende planten en dierensoorten. Dit maakt de Cerrado de meest biodiverse savanne ter wereld. Zo delen deze mensen hun leefgebied met allerlei obscure en bedreigde diersoorten, zoals de jaguar, de reuzenmiereneter en de manenwolf, maar ook het gordeldier, de tapir en de roze lepelaar. De Cerrado is cruciaal voor het bestaan van de natuur en de mens door de grote rol die dit gebied heeft voor klimaatregulering en voedselproductie. Ook zit in de bodem van de graslanden 137 miljard ton CO2 opgeslagen en voorziet het gebied 40 procent van de zoetwatervoorziening van Brazilië. Echter ligt duurzaam gebruik van het land en een onderlinge afhankelijkheid tussen mens en natuur onder vuur. De Cerrado verdwijnt namelijk sneller dan de Amazone.
De oorzaak? Massale sojaproductie en het fokken van vee. Ondertussen is ongeveer de helft van de Cerrado al verwoest en wordt er elke dag 2000 hectare extra vrijgemaakt voor kilometers aan monotone sojaboon plantages en graasland voor koeien. Klimaatverandering en deze ontbossing drukt een vernietigende stempel op dit kwetsbare gebied. Deze stempel bestaat uit stijgende temperaturen, minder regenval, langdurige droogte en heftigere bosbranden. Bosbranden komen hier ook natuurlijk voor, maar worden ook ingezet om snel grond klaar te maken voor landbouw en veeteelt. Zo nam het aantal bosbranden in 2019 toe met 800 procent. Gemeenschappen worden van hun land verdreven terwijl de Cerrado met al haar schoonheid in as opgaat.
Ook al klinkt het voor velen misschien een ver-van-mijn-bedshow, is er toch een zeer grote kans dat de koeien waar jouw kaasplankje of biefstuk vandaan komen, sojabonen uit de Cerrado hebben gegeten. Nederland is de grootste importeur van soja van Europa en al onze 100 miljoen kippen, 12 miljoen varkens en 4 miljoen koeien moeten dagelijks gevoed worden. De meerderheid van de soja die in Nederland gebruikt wordt als veevoer komt uit de Cerrado. Hierdoor is de ontbossing van het natuurgebied de Cerrado direct verbonden met het vlees, de zuivel en de eieren die uiteindelijk in onze supermarkten komen te liggen. Dit maakt sojahandelaren, veevoerbedrijven, maar ook supermarkten medeplichtig aan de ontbossing en natuurverwoesting. Zo bleek uit een rapport van milieuorganisatie Mighty Earth dat Bunge, de grootste speler op de internationale sojamarkt, in verband wordt gebracht met recent ontbost gebied van 11.351 hectare – zo groot als de stad Utrecht.
Inheemse volkeren, lokale gemeenschappen en milieuorganisaties roepen om hulp. Maar 8 procent van de Cerrado is beschermd gebied en strenge regelgeving rondom soja productie en consumptie ontbreekt. Gelukkig kunnen we hier samen iets aan doen. De overheid, supermarkten en wij als consument kunnen de keuze maken om natuur en mens te beschermen. Vorig jaar werd er een wet aangenomen die producten die bijdragen aan ontbossing verbiedt op de Europese markt. Hiernaast presenteerde Braziliaanse president Lula, in tegenstelling tot zijn extreem-rechtse voorganger Bolsonaro, zich als een partner tegen klimaatverandering. Echter beschuldigen milieuorganisaties Lula ervan een oogje dicht te knijpen bij de verwoesting van de Cerrado om de machtige landbouwindustrie tegemoet te komen. Ook de Europese ontbossingswet lijkt in zijn huidige vorm te gebrekkig te zijn. Zo zijn er dus wel pogingen om een duurzamere wereld te manifesteren, maar is dit verre van genoeg voor alle inheemse volkeren en dieren die hun wereld voor hun ogen zien verdwijnen. Welke stappen moeten nog gemaakt worden en wat kunnen wij zelf doen om de Cerrado en andere ecosystemen te beschermen?
Op maandag 11 maart gaan we hier over in gesprek samen met Inheemse leiders uit de Cerrado. Deze leiders zijn naar Europa gekomen om ons te spreken over het cruciale belang van de Cerrado voor hun cultuur en levenswijzen waarbij zij afhankelijk zijn van dit gebied. Samen met andere experts van maatschappelijke organisaties hebben we het over hoe we de natuur kunnen beschermen en kunnen voorkomen dat de Cerrado compleet veranderd in een monocultuur van soja. Wil jij meer weten over het vergeten juweel van Brazilië en meepraten? Reserveer dan hier je gratis plek.
