We zijn in het Westen al minstens sinds Plato gewend om het hogere, geestelijke, of bevrijdende te zoeken weg van het lichaam (dat ons juist zou neerhalen, zwaar en imperfect en zondig zou zijn). ‘Spiritueel’: het woord alleen al zegt ‘geestelijk’, niet lichamelijk. Tegelijk bestaat er een traditie in het westerse denken die juist het omgekeerde onderzoekt: het lichaam als spirituele kern of tenminste als springplank voor ervaringen die het dagdagelijkse overstijgen. Denk aan extatische dans, zang, ritmische muziek, vasten, of het uitlokken van pijn om in trance te raken. Die kant van het lichaam – lanceerplatform voor het transcendente – staat centraal in de special ‘Het lichaam als hemelpoort‘, op 7 februari.
Dat ik juist dit thema zou willen onderzoeken had ik me vijf jaar geleden nog niet voor kunnen stellen. In mijn opvoeding, zowel op school als thuis, stond alleen de materiële werkelijkheid op het programma; voor ‘zweverigheid’ of zijnsvragen was geen serieuze plaats. En dat leek ook onnodig. Tot de nacht van mijn bevalling. Ik weet niet waarom, door de pijn wellicht, maar ik leek die nacht door het vlies van de zichtbare werkelijkheid te vallen, en daarachter lag iets waar ik helemaal geen kader voor had, niet om het te begrijpen, en ook nauwelijks om erover te praten. De noodzaak die ik voelde om dat toch te doen was het begin van mijn roman ‘Oersoep’.
Terugkijkend herkende ik aspecten van eerdere ervaringen: rugby, seks, zware wandelingen in een overweldigend landschap; stuk voor stuk heel zintuiglijke, fysieke dingen die ook tot zo’n soort zweverige geestesgesteldheid hadden geleid, een ontregelend loskomen uit mijn individuele kader.
Intussen heb ik een rits makers en denkers leren kennen die licht werpen op de mystieke kant van het lichaam, en op 7 februari breng ik er een aantal samen. Beeldend kunstenaar Kinke Kooi, internationaal vermaard, maar binnenlands pas net echt ‘ontdekt’, bouwde een oeuvre rondom dingen die we niet zien of negeren; zij zal enkele van haar vlezige, tactiele tekeningen laten zien, en ik ga daarover met haar in gesprek. Professor Wouter Hanegraaff is internationaal voorloper in de studie van hermetische en esoterische tradities; allerlei vormen van kennis en denken die door de kerk en wetenschap zijn afgewezen en verdrukt, en die juist daarom een fascinerend licht werpen op de denkwijzen die wél dominant zijn geworden, waaronder onze blik op het lichaam. Met gelauwerd dichter Ellen Deckwitz ga ik in gesprek over mijn poging te schrijven over wat zich eigenlijk aan de taal onttrekt. En zangeres Karima El Fillali zal uit de Sufi-traditie putten om ons temidden van al deze theorie lijfelijk te doen voelen waar de avond nu eigenlijk om draait.
Wil je deze avond met ons beleven? Meld je dan hier gratis aan.
