De groene revolutie uit de vorige eeuw heeft veel opgeleverd voor de landbouw in Nederland, maar ook veel problemen veroorzaakt: hoge stikstofuitstoot en lage biodiversiteit, overbemesting en bodemverdichting. Het kan zo niet doorgaan, als we mens, dier én planeet willen blijven voeden. De aanstaande revolutie is een agro-ecologische. Een verkenning, van strokenteelt tot onbemande tractoren; en van agro-ecologie tot kaas zonder koeien. Hoe komen we tot een alternatieve manier van voedsel verbouwen, én consumeren?
Wat gaan we doen?
We openen de avond met filmmaker Rob van Hattum, over de ervaringen en inzichten die hij heeft opgedaan in het maken van de aflevering ‘De boer van de toekomst’. Hoe ziet hij de toekomst van boerend Nederland?
Velen zijn het eens dat het anders (en vooral duurzamer) moet met het voedselsysteem, maar over de manier zijn de meningen verdeelt: moeten we het pad volgen van de ’technologen’ (ook wel tovenaars genoemd) of van de ‘ecologen’ (de profeten). Welk pad moeten we kiezen? Of moeten twee paden één worden om tot een oplossing te komen? Twee jaar geleden deden deze voormalig tegenpolen een poging om het landbouw- en voedsellandschap te verenigen, op zoek naar een nieuw verhaal. We gaan met hen in gesprek over de huidige stand van zaken:
- Joris Lohman (‘profeet) raakte als politicoloog gefascineerd door de ‘wicked problems’ van het mondiale voedselsysteem. Hij richtte Food Hub op, vanuit de ambitie om de voedseltransitie te versnellen: naar een gezond en circulair voedselsysteem. Zoals hij het eerder dit jaar verwoordde: ‘Alle ingrediënten zijn er. Laten we de komende vijf jaar uittrekken voor een omwenteling waarmee we twintig jaar vooruit kunnen.’ Wat is in zijn ogen het beleid dat Nederlandse boeren weer toekomstperspectief geeft?
- Hidde Boersma (’tovernaar’) is een gepromoveerd moleculair bioloog en freelance wetenschapsjournalist. Hij schrijft met name over biotechnologie, landbouw en ethiek. Daarnaast is hij op dit moment bezig met het maken van een documentaire over het gebruik van genetisch gemodificeerde gewassen in ontwikkelingslanden.
Hoe ziet de toekomst er dan uit, voor boer én voor de consument. Hoe gebruiken we onze landbouwgrond, en wat voor eten staat er straks op tafel? In gesprek met een ander tovenaar-profeet tweetal:
- Bregje Hamelynck wordt al snel tot het team der profeten gerekend, met haar permacultuur-tuinderij Ús Hôf nabij Sneek (Friesland) en haar rol als voorzitter van het Community Supported Agriculture (CSA) Netwerk Nederland, initiatiefnemer van de Federatie van Agro-ecologische Boeren en de Boerenraad, en in Friesland van de Friese Voedselbeweging en de Voedselwerkplaats van Netwerk Duurzame Dorpen.
- Chloé Rutzerveld is kritisch food designer en behoort eerder tot het team van de tovenaars. Ze ontwerpt scenario’s voor nieuwe manieren van voedselproductie en consumptie. Terugkerende thema’s in haar werk zijn de zoektocht naar alternatieve eiwitten, de vermindering van voedselverspilling en het slim gebruik maken van natuurlijke eigenschappen. Ze studeerde Industrial Design aan de TU in Eindhoven en runt haar eigen studio als food en concept designer.
Over de uitzending
De lockdown heeft laten zien hoe kwetsbaar ons wereldwijde voedselsysteem is. Tegelijkertijd staan boeren, natuurbeschermers en politiek lijnrecht tegenover elkaar. Nederland is als tweede landbouwexporteur van de wereld een agrarisch succesverhaal. Maar daar tegenover staat dat de bodem steeds verder uitgeput raakt en de biodiversiteit verschraalt. Waar zijn de nieuwe ideeën en technologieën te vinden die goed zijn voor zowel de boer als de natuur? Een verkenning door Nederland. Van stroken-landbouw tot onbemande tractoren, en van agro-ecologie tot kaas zonder koeien. Wat zijn de perspectieven voor de boer van de toekomst?
De Tegenlicht documentaire ‘De boer van de toekomst‘ wordt uitgezonden op zondag 11 oktober 2020 om 22.20 uur op NPO 2.
Kringlooplandbouw, meer ruimte voor hun vee en geen gebruik van bestrijdingsmiddelen: deze boeren zijn al jaren bezig om op een andere manier te boeren. Deze groep is de weg van verduurzaming en extensieve landbouw al ingeslagen, omdat ze denken dat dat de beste weg is; de weg die ze moeten inslaan om ons land te behouden. In Vroege Vogels portretten van deze boeren die het net een beetje anders doen. >>>
De Staat van de Boer is het grootste opinieonderzoek onder agrariërs ooit, uitgevoerd door Trouw. In 2018 werden daarvan de resultaten gepresenteerd, te lezen op deze website. Na de stikstofdiscussie en het verzet tegen maatregelen anno 2019, besloot de redactie opnieuw de stemming te peilen, door een deel van de vragen te herhalen, maar ook nieuwe toe te voegen, vooral over de actiebereidheid en de nieuwe politieke initiatieven in de agrarische sector. Het resultaat is De Staat van de Boer 2. >>>
Het debat over de toekomst van onze voedselproductie gaat meer over waarden dan over wetenschap. De ideologische tweestrijd tussen ecologen en technologen houdt echte verduurzaming van de landbouw tegen. >>>
