In 2020 wordt wereldwijd bijna 600 miljard euro uitgegeven aan reclames. Een gemiddelde Nederlander ziet meer dan 5.000 commerciële boodschappen per dag. Maar met de opmars van billboards, banners, pop-ups en online commercials groeit ook de afkeer, het bewustzijn en de tegenbeweging. Een wereldwijde voorhoede van activisten, politici, wetenschappers en juristen vecht tegen de overvloed aan reclameboodschappen, zowel online als offline. Sinds het coronavirus Nederland heeft bereikt, is het straatbeeld vergeven met oproepen om thuis te blijven, zowel vanuit de commerciële hoek (Blijf thuis, bestel een boek) en de overheid (Hou je oma van de IC); kan reclame ook nuttig worden ingezet? Vanavond spreken we reclame-rebellen, reclamemakers en reclame-kenners over – je raadt het al – reclame. Een toekomst zonder reclame, kan dat? En hoe zou die er dan uit kunnen zien?
Let op: De VPRO heeft besloten om het programma VPRO Tegenlicht: China Restart met Ruben Terlou niet uit te zenden op 26 april, zoals wel eerder was aangekondigd. De reden hiervoor is dat de redactie over sterke aanwijzingen beschikt dat personen in China door de uitzending gevaar zouden kunnen lopen.
In plaats van China Restart zendt VPRO Tegenlicht op 26 april “Rebellen tegen reclame” uit, een uitzending die vlak voor de coronacrisis is geproduceerd.
Wat gaan we doen?
We beginnen de avond door researcher Arnout Arens te interviewen. Hij verdiepte zich samen met regisseur Kees Brouwer in de wereld achter reclame. In bushokjes, in kranten en op onze schermen woedt nu een verwoestende concurrentiestrijd tussen adverteerders die ons gedrag willen beïnvloeden. Volgens Amerikaanse economisch jurist Ramsi Woodcock is de informatiefunctie van reclame in het huidige internettijdperk overbodig geworden en alleen de manipulatieve functie is overgebleven. Hij stelt dat reclame daarom verboden moet worden. Ondertussen komen de eerste ‘reclameloze steden’ op. In de Meet Up spreken we met David Snellenberg, Nadine Ridder, Jurriën Stomphorst en Micha Mos over hoe ‘overbodig’ reclame daadwerkelijk is en op welke manier branding kan worden ingezet voor een betere wereld.
Tussendoor zal Eva Rovers namens Reclame Fossielvrij Nederland vertellen over de gestarte campagne om fossiele reclame uit het straatbeeld te weren.
In de uitzending komt ook de burgemeester van Grenoble aan het woord. Zijn verkiezingsbelofte – het verbannen van straatreclames uit de stad – is inmiddels succesvol uitgevoerd. Vanavond onderzoeken we de mogelijkheden hier in Amsterdam. Hoe maak je een stad reclamevrij? Kan de stad deze inkomsten wel missen? Het voorbeeld van Grenoble laat zien dat de politiek de macht heeft om ‘nee’ te zeggen. “Je kunt de wereld veranderen, dat is een sterke boodschap”, aldus Burgemeester Piolle.
Ondertussen hebben activisten in Londen een manier gevonden om posters uit billboards en bushokjes kunnen halen, om ze te vervangen door werk van kunstenaars. Om anderen aan te moedigen om dat ook te doen in hun eigen stad, schreef Vyvian Raoul een handleiding met de veelzeggende titel: Advertising Shits In Your Head. Wie weet staan er na de Meet Up nieuwe reclame rebellen op, om met deze manual in de hand ook in Nederland de strijd tegen reclame voort te zetten…
Er zal over de avond verspreid ruimte zijn voor vragen en bijdragen uit het publiek.
Geen vakantievluchten naar warme oorden of hamsteraanbiedingen in de supermarkt. Net als ons dagelijks leven zijn de reclameboodschappen tijdens deze coronacrisis veranderd. Advertenties van de reis-, en vliegbranche zijn allemaal verdwenen, waar die van telecombedrijven er nu volop zijn. Winkelen doe je online of op gepaste afstand. Maar vooral oproepen tot steun en solidariteit, voeren de boventoon.
The Subvertisers’ International is a international movement of individuals and organisations concerned with how advertising affects society. We are local and national groups of activists, artists and collectives, NGOs and not-for-profits, teachers and parents, scientists and doctors, public and private citizens. We are all concerned with how commercial media is shaping our lives, and determined that the time to act is now.
The outdoor clothing brand is a noisy critic of the consumer society, but annual sales have reached a billion dollars – and counting. Given the industry’s ecological impact, can there really be a difference between ‘good growth’ and bad growth?
Bedrijven tonen graag hoe betrokken ze zijn en dus laten ze transgenders, eenbenigen, feministes zien in reclamecampagnes. Die emancipatoire boodschap is misschien hypocriet, maar ze dient een hoger doel.
Reclames voor kleding, parfum en whisky van tientallen meters hoog? Infopanelen met video? Ongevraagd een zadelhoesje op je fiets? Amsterdammers die zich ergeren aan de ‘visuele drukte’ in de stad, kunnen opgelucht adem halen. Vanaf dit jaar gaat het stadsbestuur de reclame in de openbare ruimte beperken. De nieuwe, strengere regels voor buitenreclame zijn vorige week vrijgegeven voor inspraak door wethouder Laurens Ivens (Openbare Ruimte, SP).
Grote bedrijven spreken zich in reclames en met gevatte posts op social media uit tegen racisme en seksisme. Dat lijkt gedurfd, maar is vooral kopieergedrag. En merken die niet voorop durven lopen, maken het verschil niet, schrijft Nadine Ridder.
