Niet het contrast met het bestaande opzoeken, maar ontwerpen in analogie met het bestaande. Bij de vernieuwing of transformatie van een bestaand gebouw wordt er onderscheid gemaakt in twee benaderingen. Allereerst is er renovatie; het terugbrengen van een bestaand gebouw in zijn oorspronkelijke vorm. Daarnaast is er de contrasterende vernieuwing; de toevoeging van elementen of gebouwdelen die duidelijk verschillen van het bestaande gebouw. Een groeiende groep architecten ziet echter een derde manier om bestaande gebouwen klaar te maken voor de toekomst, een benadering waarin voortgebouwd wordt op het bestaande gebouw. Deze alternatieve benadering stelt hen in staat de beperkingen van het oorspronkelijke gebouw niet te fixeren, maar het gebouw te updaten, in de geest van hoe het destijds ontworpen was. Zo kunnen bestaande gebouwen een vitalere toekomst tegemoet zien. Hoe pakken ze dit aan? En kunnen we met elkaar tot een methode hiervoor komen?
Over het programma
Bij de vernieuwing of transformatie van een bestaand gebouw zijn er van oudsher twee benaderingen te onderscheiden. Allereerst is er renovatie; het terugbrengen van een bestaand gebouw in zijn oorspronkelijke vorm. Daarnaast is er de contrasterende vernieuwing; de toevoeging van elementen of gebouwdelen die duidelijk verschillen van het bestaande gebouw, dus afleesbaar zijn als nieuw, en het liefst ook nog reversibel zijn uitgevoerd. Deze twee benaderingen zijn vastgelegd in het Charter van Venetië en onderdeel geworden van het beleid vanuit monumentenzorg.
Een groeiende groep architecten ziet echter een derde manier om bestaande gebouwen klaar te maken voor de toekomst, een benadering waarin voortgebouwd wordt op het bestaande gebouw. Deze alternatieve benadering stelt hen in staat de beperkingen van het oorspronkelijke gebouw niet te fixeren, maar het gebouw te updaten, in de geest van hoe het destijds ontworpen was. Zo kunnen bestaande gebouwen een vitalere toekomst tegemoet zien. Er is een enorme voorraad aan bestaande gebouwen, vooral ook van na de Tweede Wereldoorlog, die om vernieuwing vraagt. Daarbij komt de duurzaamheidsopgave om zo min mogelijk te slopen en zoveel mogelijk te behouden. In het licht daarvan kunnen we ons niet veroorloven met een beperkt instrumentarium te werken, stellen de architecten, maar moet dat instrumentarium verbreed worden.
Architect Jan Peter Wingender van Office Winhov noemt het ‘in analogie met het bestaande’ ontwerpen. In de negentiende eeuw hanteerde Viollet-le-Duc al een dergelijke benadering bij het ‘voltooien’ van de Gotische kerken in Frankrijk. In Nederland werkte Pierre Cuypers op die manier. Na de Tweede Wereldoorlog werd in Duitsland onder de noemer weiterbauen op een vergelijkbare manier aan bestaande gebouwen gewerkt. En de afgelopen jaren wordt in Nederland en België hier weer op een eigen manier invulling aan gegeven. Hoog tijd om de ervaringen op dit vlak in een symposium bij elkaar te brengen, om zo van elkaar te leren, en te onderzoeken of er een start gemaakt kan worden om deze benadering in een methode te vatten.
- Jan Peter Wingender (Office Winhov) definieert de opgave;
- Bernard Colenbrander (TU/e) gaat in op de analoge benadering bij de vernieuwing van de campus van de TU Eindhoven, en presenteert een architectuurhistorisch en architectuurtheoretisch kader voor de middag;
- Bart Biermans (Hub) presenteert de uiterst precieze, analoge vernieuwing van Stadhuis Antwerpen;
- Ninke Happel (Happel Cornelisse Verhoeven) gaat in op hun analoge benadering bij de renovatie van woningbouw in Brussel;
- Gert Kwekkeboom (Civic) toont bij de vernieuwing van het Schoenenkwartier in Waalwijk dat radicale ingrepen vanuit een analoge benadering een vanzelfsprekend eindresultaat kunnen opleveren
- Christian Rapp (Rapp+Rapp) laat zien hoe de verschillende onderdelen van een oude meelfabriek nu verschillende woonprogramma’s huisvesten en hoe het nieuwe woongebouw ernaast is ontworpen in analogie met de oude fabriek.
- Joyce Verstijnen (Bedaux de Brouwer) toont hoe bij Singer Laren via een analoge benadering een verrommeld ensemble van gebouwen zijn eenheid terug kreeg;
- Peter Defesche (DVDP) presenteert de transformatie van een voormalig laboratorium van de Universiteit Twente tot onderwijsgebouw en hoe door analoog ontwerpen het bestaande karakter van het gebouw daarbij niet verzwakt maar juist versterkt is;
- Mechthild Stuhlmacher (Korteknie Stuhlmacher) vertelt hoe bij de transformatie van het Predikherenklooster in Mechelen tot stadsbibliotheek een analoge benadering hen in staat stelde om tot de kern van het gebouw te komen en vanuit de kracht daarvan te blijven werken.
- Annuska Pronkhorst (Crimson) en Dirk Baalman reflecteren op de gehouden presentaties. Welke rode lijnen zien zij? En kunnen zij al een aanzet geven voor een methode?
Alle deelnemers aan het evenement zullen ruim van tevoren publiek gemaakt worden, zodat op deze middag effectief nieuwe contacten gelegd kunnen worden.
Over Architectenweb Symposia
Vanuit Architectenweb worden door het jaar heen verschillende symposia georganiseerd, steeds rond een ander actueel thema. Eerder zijn zo bijvoorbeeld symposia georganiseerd rond het hybride stadsblok, de maakstad en modulair bouwen in hout. Voor architecten, opdrachtgevers en adviseurs zijn de symposia gratis toegankelijk. Wat betreft de maakindustrie zijn de evenementen exclusief toegankelijk voor de Partners van Architectenweb. Leveranciers in de bouw die de symposia graag willen bijwonen, maar nog geen Partner zijn van Architectenweb, vragen wij contact met ons op te nemen.
