In de programmareeks ‘Amsterdamse Iconen’ ontvangen we elke editie een bijzondere Amsterdammer waarmee we in gesprek gaan over diens werk, leven en band met Amsterdam. Dit keer Adelheid Roosen, theater- en documentairemaker, acteur en artistiek leider van Female Economy, dat dit jaar 25 jaar bestaat. Centraal in haar werk staat de zoektocht naar ‘de ander’, met als doel hen te ontmoeten, ontvreemden en omarmen. Zo maakt Adelheid theater op locatie door zich keer op keer te laten onderdompelen in nieuwe buurten en bewoners o.a. in eigen stad. Ze schuwt geen enkel onderwerp: van eerwraak tot (homo)seksualiteit bij mensen met een Islamitische achtergrond tot de Alzheimer van haar moeder. Op dit moment maakt Adelheid in co-creatie met Surinaamse acteurs, regisseurs en wijkbewoners de wijkvoorstelling ‘Geyersvlijt, 1 Deur Verder’ in Suriname en start ze binnenkort met de opnames van een nieuw seizoen Roosen & Borst. Tijd voor een goed gesprek met Adelheid Roosen!
Over Adelheid Roosen
Dwarrelend van stadswijken tot schouwburgen ontmoet Adelheid al meer dan 30 jaar steeds weer nieuwe gezichten die de inspiratie vormen voor haar voortdurende zoektocht naar de Ander. Het is geen poging het vreemde te begrijpen, Adelheid kantelt het perspectief op de ogenschijnlijk vreemde en toont daarmee dat er feitelijk geen vreemde is. De kunst – die fantastische vormgever van alle dagdagelijkse openbaringen – is de drager van haar uitingen. In haar werk schuwt zij geen enkel onderwerp: eerwraak, huiselijk geweld, (homo)seksualiteit in de Islamitische wereld, de Alzheimer van haar moeder en zij onderzoekt tot op het bot, óp het podium, samen met haar levenspartner of de relatie ‘aan’ of ‘uit’ is. Alles mag en móet in de openbaarheid
Amsterdam is verweven in haar leven. Haar tante en oom met neven en nichten woonde op de toen nog eindeloos lege Javakade, waar ze haar speelterrein vond, rennend op en tussen de boten. Sinds de jaren tachtig werkt Roosen als theatermaakster en vanaf 1986 geeft ze les op de Academie voor Theater en Dans Amsterdam. In 1998 richtte ze als solo kunstenaar Female Economy, en niet veel later het theatergezelschap Zina, op. Met Zina trok ze de wijken van Amsterdam in om levensverhalen van bewoners in het licht te brengen. Omgevormd tot installaties, zoals de Beauty Verhalen Salon, reizen de verhalen langs de buurthuizen in diezelfde wijken: Onder andere langs Vrouw en Vaart in Osdorp, bij Stichting Nisa voor Nisa in Amsterdam Slotervaart, in de Kraakmoskee bij Stichting Nasser en bij Stichting Connect, Kraakmoskee, in Bos en Lommer, de Bloemenbuurt in Amsterdam Noord. In 2009 ontving Adelheid de Amsterdamprijs voor haar grensoverschrijdende bijdrage aan de kunsten voor haar werk in de wijken. De wijk en het theater ontmoeten elkaar bij het installeren van WijkJury Amsterdam (2009), een theater jury met mensen die nauwelijks het theater kunnen bezoeken maar dat begeesterd willen. Aan het eind van het seizoen kiest de WijkJury hun favoriet die getoond wordt op het theater Festival. Diezelfde beweging vormt het hart van De Oversteek (2014), waar avond na avond 100 wijkbewoners een toneelstuk van ITA binnenbreken, om zich uiteindelijk te nestelen in hun slaapzakken en de nacht op het podium doorbrengen. Dit was Adelheid haar revolte om de theaters een kans te bieden om nieuw publiek aan zich te binden. De wijk en theater versmelten in WijkSafari Slotermeer (2012). Met de door Adelheid ontwikkelde adoptiemethode leven haar acteurs gedurende 2 weken dag en nacht het leven van wijkbewoners om samen tot een scene te komen over deze spiegeling van elkaar. Het publiek wordt door lokale scooter boy’s & girls langs de scènes en verhalen van de wijk gegidst. In 2012 is Adelheid voor dit werk in de Amsterdamse wijk onderscheiden met de Prosceniumprijs.
Naast deze onderscheiding kreeg Adelheid de Harper’s Bazaar Woman of the Year Publieksprijs (2019) als ‘grote inspiratiebron voor de samenleving’ en in New York De Gilder/Coigney International Theatre Award (2017) voor ‘artistieke excellentie’ en theatervoorstellingen op sociaal kwetsbare plekken internationaal. De Van Praagprijs (2015) als ‘onvermoeibare voorvechter van medemenselijkheid’.
Dit jaar viert Adelheid het 25 jaar jubileum Female Economy. Onder andere met Vrouwen in Bad, in de regie van Ola Maafalani, een sprookjesachtig theatraal workshop waarin 40 vrouwen zich ontdoen van hun functies, rollen en patronen in een warm bad. Het ontwrichten van genderrollen staat tevens centraal in Female Economy’s laatste project Cheikhats, A Ritual Beyond Binary Thinking, uitgevoerd in volledige samenwerking met mannengroep Kabareh Cheikhats. De voorstelling bewondert de Cheikhats, de Marokkaanse vrouwen die ongelijkheden berispen via folk-gezang. Via uitbundige liederen en extatische dansen worden items over leven en dood aangesneden, genderfluiditeit gevierd en de patriarchale maatschappij doorgebroken. Momenteel maakt Adelheid, samen met Nina de la Parra en Mijke de Jong een wijkvoorstelling, gebaseerd op de adoptie-methode in de wijk Geyersvlijt in Paramaribo, Suriname met de volledige Surinaamse cast & crew.
Veertig vrouwen in bad, vijf dagen lang: het is de tweede keer dat Ola Mafaalani, Adelheid Roosen en Nazmiye Oral Vrouwen in bad organiseren. Een, naar eigen zeggen, transformerend theaterritueel.
In mijn leven is er geen onderscheid tussen werk en privé. Ik leef 24 uur per dag als een soort borduurwerk, waarbij alle garen tot één geheel met elkaar is verweven.
Over de kunst je persoonlijkheid zo te conserveren dat je niet verpest kan worden door de buitenwereld.
