In dit interview spreekt programmamaker Servaz van Berkum met Marjan Rintel (Chief Executive Officer bij NS) onderweg naar de COP26 in Glasgow over de rol van de trein, zowel nationaal als internationaal, in het behalen van klimaatdoelstellingen. Investeren in de trein brengt verschillende uitdagingen met zich mee. Hoe zorgen we ervoor dat iedereen daadwerkelijk te trein neemt? Hoe verbeteren we het internationale spoornetwerk? Hoe brengen we de reiziger van deur tot deur? Een gesprek over het treinverkeer van morgen.
Welkom. Je bent president-directeur van de NS. We zitten al een tijd in deze trein, inmiddels zijn we al in Schotland, bijna bij Glasgow. Waarom steunt de NS de Rail tot he COP?
Ik heb gevoel dat we op een keerpunt staan met elkaar. Het is natuurlijk belangrijk, zeker vanuit Nederlands perspectief, maar ook Europees, dat we Nederland en Europa bereikbaar houden voor iedereen. En ook voor de generatie een samenleving bouwen waar je gewoon goed kunt leven. Kijk naar buiten hoe prachtig de trein is, we focussen in de COP heel erg op, wat zijn de problemen en hoe gaan we die oplossen? Terwijl, wat mij betreft zouden we veel meer moeten focussen op de bestaande duurzame mobiliteit. Dat is een oplossing, die bestaat al, die is groen, hoe kunnen we daar meer in investeren? Natuurlijk begrijp ik dat er problemen zijn die opgelost moeten worden. Maar daarmee vergeten we soms dat er ook al hele goede oplossingen zijn, waar we meer aandacht, energie en geld in moeten stoppen.
Dus dat betekent echt doorpakken om het netwerk beter aan elkaar te verbinden. Maar moet er niet enorm veel gebeuren om dat mogelijk te maken in Nederland?
Er liggen dus al plannen om dat te verbeteren. Wat zij zeggen, wij kopen nieuwe treinen, zoals de ISEG, de snelle intercity die straks gaat rijden over de HSL naar België, we hebben de natuurlijk Thalys, we hebben de Eurostar. Die hebben geen last meer, die kunnen beide spanningen aan. Dus er zijn ook treinen die dat prima aankunnen, van het ene land naar het andere land rijden. Daar hebben we ook straks treinen die Nederland-Duitsland kunnen doen. Maar we hebben wel nu maar één baan naar Duitsland. Op die ene baan naar Duitsland rijden tien minuten treinen via Arnhem, er tijden stoptreinen, er rijden vrachttreinen. Ons net zit vol. Als je dan ook nog eens een keer een wat snellere trein naar Duitsland wil rijden, dan is het belangrijk om meer infrastructuur te hebben zodat je extra capaciteit hebt om met een snelle trein daar voorbij te rijden en aan te takken in het Ruhrgebied op het hoge snelheidsnet van Duitsland. Dan heb je een prachtige verbinding.
Hoe reageer je op mensen die zeggen dat het spoor helemaal niet duurzaam is?
Ik hoorde vorige week iemand zeggen, we gaan binnenkort elektrisch vliegen tussen Londen en Amsterdam. En dan hebben ze het over vijf tot tien jaar. In een elektrisch vliegtuig kunnen negentien mensen zitten. Al vijftien jaar rijden wij naar Parijs elke dag, met vierhonderd reizigers. Tel maar uit. Dus tegen de tijd dat we elektrisch vliegen op dat niveau hebben, met die hoeveelheden, zijn we nog wel iets langer onderweg dan twintig, dertig jaar. En tot die tijd hebben we volgens mij nog steeds die klimaatdoelstelling te realiseren.
Dus jij zegt, we moeten nu handelen. Wat hoop je van de klimaattop?
Ik vond het belangrijk en ook goed dat in ieder geval vanmorgen, in Brussel, beide ministers vanuit België er waren, twee collega’s van de Europese Commissie, Frans Timmermans aanwezig waren om echt te laten zien, we gaan dit op de agenda zetten. Dat het echt serieus wordt genomen. En ik hoop dat we met zijn allen op deze trein hebben laten zien dat je prima naar Glasgow kunt reizen. Dat die boodschap ook echt overkomt.
Dat betekent dat je best optimistisch bent?
Ik ben allereerst sowieso een optimistisch mens. En ik denk ook, we hebben nu de wind mee. We gaan in Nederland naar één miljoen woningen, we hebben klimaatdoelstellingen, we hebben nu de klimaatconferentie, we hebben European Year of the Rail, we hebben een Europese Commissie die echt High Speed Trains wil in Europa en grote steden met elkaar wil verbinden. Als nu niet het moment is om een aantal stappen voorwaarts te zetten, dan weet ik het niet.
We hebben het nu over internationale treinen, logisch, want we zitten in de trein naar Engeland. Maar als je kijkt naar Nederland, kan de trein bijdragen aan een duurzamer Nederland?
Als ik even terugga naar voor corona, 2019, was gewoon het drukste jaar ook en hadden we de beste prestaties ooit. En toen zaten de treinen echt vol. En als je kijkt naar 2030, gebaseerd op onze eigen cijfers, die zeggen dat we dertig procent groei tegemoetzien. Dat is vanwege de hoeveelheid woningen die bijgebouwd worden, vanwege migratie en anderszins bevolkingstoename. Dus dat betekent ook echt in Nederland dat wij ons moeten voorbereiden. Als je dat allemaal wil bereiken, de klimaatdoelstellingen, de woningen en de bereikbaarheid op een duurzame manier, dan moeten we in Nederland echt aan het werk met elkaar.
Dus we moeten meer doen. Maar die dertig procent groei, dat is best stevig voor een netwerk dat al vol zit.
Het netwerk zit vol ja. Daarom zitten er ook bij het groeifonds een aantal plannen en verzoeken, zoals het sluiten van de kleine ring en het doortrekken van de Noord-Zuidlijn. De metro van Amsterdam goed ontsluiten, dat is een plan wat we niet alleen vanuit treinen doen, maar ook vanuit metro, regio Amsterdam, Metropoolregio Amsterdam, KLM, Schiphol, om te kijken, wat kun je nou vanuit een Airport-sprinter slimmer doen? Wat kun je slimmer doortrekken? Kunnen dan treinen internationaal beter gaan rijden?
Dus we moeten echt investeren, we moeten verbreden, we moeten nieuwe stations bouwen en nieuwe infrastructuur.
Ja. Bovenop, dat heeft de minister al aangekondigd, twee miljard die nodig is voor achterstallig onderhoud. Dan praat ik in de volle breedte van infrastructuur in Nederland.
Wat is jouw wens voor 2030?
Dan hoop ik op zijn minst dat de besluiten zijn genomen. Dat er een nieuw kabinet is. En dat we dan vanuit het nieuwe kabinet ook meer de crises durven te managen. Want ik snap allemaal dat er gesproken wordt op incidentele investeringen. Ik hoop dat we vanuit een bredere visie kijken, want we hebben een stikstof opgave, landbouw opgave, woningbouw opgave, we moeten windmolens in de zee kwijt en we hebben infrastructuur nodig. Dat allemaal in het kleine landje Nederland.
Wil je nog wat delen?
Wat belangrijk is voor de Nederlandse reiziger en de internationale reiziger is ticketing. Hoe kan je makkelijk ticketen in Nederland. In Nederland zijn we ook bezig van hoe kan je nou veel meer de MaaS-gedachte, alle manieren van mobiliteit aan elkaar verbinden zodat je het ook daar voor de reiziger makkelijk maakt om te kiezen.
Ticketing, lokaal of internationaal?
Ticketing is voornamelijk internationaal, Europees. Dat je makkelijk van Amsterdam naar Barcelona kan gaan. MaaS is meer, niet alleen treinen, maar dat is het platform in Nederland dat we bouwen zodat je kan zeggen als je van A naar B gaan, moet ik dan met de fiets, de trein, de brommer of de metro en hoe connecten die met elkaar?
En in Nederland, de verbinding van deur tot deur, hoe gaan jullie daar mee om?
Nou je weet dat we fietsen hebben. En de OV-fiets is misschien wel hetgrootste deelfietssysteem ter wereld. Maar we zijn natuurlijk ook met andere concepten bezig, zoals elektrisch fietsen. We gaan nu ook veel vaker een partnerships doen, zoals met GreenWheels of elektrische scooters. Maar daar hoort ook een MaaS platform te zijn, wat we nu aan het bouwen zijn, samen met HTM en RET en hopelijk sluit GVB daar ook bij aan. En dan heb je in ieder geval een basis waarvan je zegt, er staat al heel veel op. Ook parners kunnen zich dan toevoegen. Een open platform voor deur tot deur mobiliteit is de wens.
